Cây coca
Tên khoa học là: Erythroxylum coca Lam.
Thuộc họ cà – Solanaceae.
Đặc điểm thực vật:
Cây coca thuộc loại cây nhỡ, cao từ 2 -4 m. Lá lọc so le, cuống lá ngắn, 2 lá kèm nhỏ biến đổi thành gai. Phiến lá hình bầu dục,2 bên gân giữa thấy 2 đường cong lồi tương ứng với 2 nếp gấp của lá trong chồi; phiến lá nguyên.
Hoa mọc đơn lẻ hoặc mọc thành xim 3- 4 hoa, hoa nhỏ mọc ở kẽ lá. Hoa lưỡng tính, tràng hoa 5 cánh màu vàng nhạt, 5 lá đài màu xanh.
Quả hạch,hình trứng, lúc chín có màu đỏ, chứa 1 hạt có nội nhũ.
Phân bố:
Cây có nguồn gốc Nam Mỹ, chủ yếu ở Columbia, Peru, Bolivia.
Cây trồng bằng hạt.
Bộ phận dùng:
Lá.
Chế biến:
Lá thu hái về đem phơi hay sấy ở nhiệt độ thấp, đem đóng thành bao. Lá có mùi chè, vị đắng dễ chịu, sau đó thấy tê tê.
Thành phần hoá học:
Các alcaloid được chia thành 2 nhóm:
- Dẫn xuất của N-metyl pyrrolidin gồm hygrin, cuscohygrin, nicotin: chúng là các base không bay hơi.
- Dẫn xuất của pseudotropin và acid pseudotropin carbonic gồm cocain, cinnamoyl cocain, benzoylecgonin, tropacocain, anpha- truxillin, beta- truxillin.
Tác dụng, độc tính:
Từ lâu, lá coca đã được thổ dân Nam Mỹ dùng, họ nhai lá coca với vôi thấy mất cảm giác đói, làm tăng hoạt động của các cơ và họ không còn cảm thấy mệt nhọc khi lao động chân tay. Do dó, trước đây người ta coi lá coca là thứ thuốc bổ.
Trên thực tế, các cảm giác trên của con người là do cocain mang lại, nếu dùng kéo dài sẽ gây nghiện và dần con người cảm thấy mệt mỏi, uể oải, thể lực kém dần.
Cocain là chất gây tê niêm mạc, làm liệt các đoạn cuối của dây thần kinh cảm giác, gây co mạch máu nên thích hợp với các phẫu thuật như răng, tai, mũi, họng.
Liều nhỏ cocain gây cảm giác khoan khoái, dễ chịu, phê thuốc. Liều cao cocain gây ảo giác và có thể chết do liệt hô hấp.
Công dụng:
Hiện nay, cocain được xếp vào thuốc gây nghiện.
Dạng dùng làm thuốc là cocain chiết từ lá coca dạng muối, cocain hydroclorid được dùng làm thuốc gây tê tại chỗ như gây tê tai, họng, niêm mạch mũi,…, làm thuốc nhỏ mũi để chữa sổ mũi, uống để chữa đau dạ dày, thực quản.
Do tính chất gây nghiện nên cocain không được dùng cho các bệnh thần kinh, bệnh tim, bệnh xơ cứng động mạch, bệnh đường hô hấp mạn tính; không dùng cho trẻ em dưới 10 tuổi và người già.
